یادداشت، فارسی گریزی، فارسی هراسی یا فارسی ستیزی! چرا در اسکناس های افغانستان از زبان مولانا خبری نیست؟ - مجله یک کامپیوتر

به گزارش دفتر منطقه ای خبرنگاران، خبر کوتاه و شفاف بود؛ هفدهم بهمن ماه سفارت لهستان در هند گفت؛ اولین دسته از اسکناس های تازه افغانستان را تحویل داده است و دسته بعدی هم تا پایان سال 2022 میلادی چاپ و تحویل داده خواهد شد.

طبق اعلام سفارت لهستان در هند، طبق قراردادی که شرکت امنیتی چاپ پول لهستان (PWPW) با افغانستان امضا نموده است، 380 میلیون قطعه اسکناس (10 افغانی، 20 افغانی، 50 افغانی و 100 افغانی) چاپ می گردد. این قرارداد در سال 2020 میلادی امضا شده است.

این خبر چند تکمله هم داشت؛ اینکه اسکناس های تازه با فن آوری مدرن و با پوشش ضد آلود گی فراوری شده و در برابر محلول های شیمیایی و آلود گی هم مقاوم است.

نمونه هایی از اسکناس های تازه هم رونمایی شد و فقط یک حاشیه داشت و آن هم اینکه شماری از اعضای مجلس افغانستان گفتند که اجمل احمدی، سرپرست ریاست بانک مرکزی که رأی تأیید نمایندگان مجلس را به دست نیاورده است، می خواهد روی این اسکناس ها امضا کند؛ البته این خبر از سوی دیگر مقامات رد شد و بانک مرکزی این کشور هم گفت که احمدی برای برطرف دغدغه خاطر نمایندگان مجلس، سفرش را به لهستان لغو نموده است.

این به ظاهر تمام موضوع درباره اسکناس های تازه بود، اما مسئله ای که البته از دید بعضی ها پنهان نماند، نوشته های پشت و روی اسکناس های چاپ شده بود که فقط دو زبان پشتو و انگلیسی روی آن ها دیده می شد. این درحالی است که نزدیک به 70 درصد از جامعه افغانستان را تاجیک ها، هزاره ها، سادات، قزلباش و... که فارسی زبان هستند تشکیل می دهند.

هرچند این مسئله، مطلب تازهی نیست و سال هاست که نوشته روی اسکناس های افغانستانی فقط به زبان پشتو و انگلیسی است و فعلاً درب روی پاشنه فارسی گریزی، فارسی هراسی و فارسی ستیزی می چرخد.

جالب اینجاست که شواهد تاریخی متقن نشان می دهد نزدیک به یکصد سال پیش زبان فارسی زبان رسمی، زبان اداره، زبان علم و زبان ادب کشور افغانستان بوده و حتی شاهان درّانی گاه به فارسی شعر می سرودند و دفتر و دیوان و کتاب های تاریخ آنان به فارسی بوده است. تاریخ احمدشاهی هم که وقایع سلطنت احمدشاه درانی را در خود دارد به دستور خود او به فارسی نوشته شده است.

تابستان سال جاری، احمد جاوید رسولی رئیس اداره ملی آمار و اطلاعات افغانستان، در یک نشست خبری در کابل گفت زبان فارسی که تا به امروز به همراه چند زبان دیگر در سایت این اداره در لیست زبان های خارجی افغانستان قرار داشت! به علت اعتراض شهروندان فارسی زبان کشور از لیست زبان های خارجی حذف شد.

این موضع رئیس اداره ملی آمار و اطلاعات افغانستان، از سوی اهالی فرهنگ و فارسی زبانان، انحصارگرایی زبانی و در راستای فارسی ستیزی در این کشور نامیده شد. معضلی که از نظر ایشان ریشه 80 ساله دارد و انحصارگرایان از آن موقع گام به گام، به صورت خستگی ناپذیر بر حذف تدریجی زبان فارسی از افغانستان همت گماشته اند و تا به امروز هم با افت و خیزهایی همین راستا را پیموده اند.

به مقتضای بحث، شواهد موجود نشان از صحت دیدگاه این عده و تأیید مدعای آن ها خبر می دهد. نگاهی به آرشیو اسکناس های کشور افغانستان مؤید همین داستان است؛ آنچه در تصویر نخستین پول افغانستان دیده می گردد، در سمت راست، نماد حکومت افغانستان(محراب و منبر) و در وسط آن نشان حکومت امانی و در سمت چپ، عبارت یک روپیه کابلی به زبان فارسی است. در پایین این پول به فارسی نوشته شده: در جمع خزانه های دولت، نوت هذا (این اسکناس) به مبلغ مندرجه اش منظور است.

اولین پول با واحد افغانی در سال 1304 به ارزش 5 افغانی منتشر شد و تا سال 1307 که پایان عمر حکومت امان ا...خان بود، پنج نوع اسکناس 5 افغانی، سه نوع اسکناس 10 افغانی و دو نوع اسکناس 50 افغانی دیگر منتشر شد.

نوشته های این پول ها که تا پیش از آن فقط به زبان فارسی بود، به سه زبان فارسی، پشتو و فرانسوی افزایش یافت. بعلاوه در شماری از اسکناس های دوره امانی، ارزش هر پول، افزون بر زبان های فارسی و پشتو، به زبان های ازبکی و اردو هم نوشته شده بود. تعدادی از این پول ها شماره سریال داشت و تعدادی هم بدون شماره سریال منتشر شد.

این روال با تغییرات نه چندان محسوس ادامه پیدا کرد تا اینکه در دوران ظاهر شاه و در سال 1318 چاپ پول افغانی وارد مرحله دیگری شد. در این سال به پیشنهاد عبدالمجید زابلی دافغانستان بانک تأسیس شد و سرمایه دولت از بانک ملی به این بانک انتقال یافت. در پول های تازه دوره ظاهر شاه عبارت دافغانستان بانک به آنها اضافه شد و زبان فارسی از روی پول ها حذف شد. از آن تاریخ تا امروز دیگر نشانی از زبان فارسی بر روی اسکناس های افغانستان دیده نمی گردد!

پافشاری بر روی یک زبان خاص(پشتو) و نادیده گرفتن نزدیک به 70 % جمعیت فارسی زبان یک کشور که به گویش های مختلف کابلی، مزاری، هزارگی، هراتی و...، میراث دار قند پارسی هستند و رنگ و لعاب سیاسی به این مسئله زدن در سرزمینی که روزگاری بخش وسیعی از قلمرو عظیم تمدن کلان فارسی را شکل می داد، نه پذیرفتنی است و نه پایدار، چه اینکه بلخ و هرات و غزنه و کابل و بامیان و غور و تخار و... روزگاری مهد فرهنگ و هنر و ادب سرزمین عظیم فارسی بودند و ریشه های پایدار آن تمدن هنوز در این خاک ریشه دارد و چه ریشه ای.

شاید خدعه جداانگاری زبان فارسی از زبان دری چند صباحی فکر ها را به خود مشغول سازد، اما در دراز مدت با میراث مولانا، بوعلی سینا، ناصر خسرو، رابعه بلخی، خواجه عبدالله انصاری و هزاران هزار مفاخر دیگر این سرزمین که به فارسی سخن می گفتند و شعر می سرودند و می نوشتند چه می توان کرد؟! آیا می توان از همه آن تاریخ و میراث با شکوه گذشت؟! و آن را به فراموشی سپرد و پیشینه خود را از عزت و افتخار خالی کرد؟! و اگر نمی گردد، که نمی گردد پاسخ هزاران پرسشگر را در قبال نامهربانی به زبان شیرین فارسی در سرزمین مولانا جلال الدین محمد بلخی که خواهد داد؟

جدای از میراث گذشته، هنوز هم افغانستان مهد شاعران عظیمی است که شعرشان با واژه واژه های زبان پدری شان نضج می گیرد و شکوه و غیرت و آزادگی را بانگ می زند؛ چه کسی می تواند به آسانی از کنار تصویرآفرینی باشکوه رشادت های مردم افغانستان در سروده های قهار عاصی و خلیل الله خلیلی و ده ها شاعر فارسی زبان دیگر معاصر این سرزمین بگذرد؟!

شاید این سروده مرحوم خلیل الله خلیلی را دیگرانی هم که مذاق فارسی پسندی ندارند، خوانده باشند و البته احساس غرور و عظیمی ننموده باشند.

وطن دار دلیر من ! بنازم چشم مستت را

وطن در انتظار بازوی کشورگشای توست

به خاک افکن به خون تر کُن ، به بادش دِه در آتش سوز!

از این بدتر چه می باشد که دشمن در سرای توست ؟

نگاه آرزومند وطن سوی تو می بیند

که روز امتحانِ خنجر جنگ آزمای توست

ز فریاد تفنگت جز صدای حق نمی آید

ز خیبر تا مدینه، گوش ها وقف صدای توست

چه زیباتر از این نقشی که بیند دیدۀ تاریخ

که تو خنجر به کف ، دشمن فتاده زیر پای توست

خداجویی ، وطن خواهی، سرافرازی و آزادی

به خون شیرمردان، نقش بر روی لوای توست

از سرمایه های موجود تمدن عظیم زبان فارسی هم که بگذریم، با حافظه مان چه کنیم؟! سال گذشته در چنین روزهایی جناب اشرف غنی ادعا کرد که زبان فارسی از آنِ افغانستان بوده است که کشور همسایه آن را به سرقت برده است! آیا سزاوار است که مدعی میراث داری قند پارسی تا این حد با آن سر ناسازگاری و نامهربانی بگذارد؟ چه کسی است که در مهد مولانا و خواجه عبدالله از غربت این چنینی زبان فارسی در تعجب و شگفتی نباشد.

ختم کلام اینکه این روزها دافغانستان بانک هشتادمین سالگرد تأسیس خود را می گذارند؛ هشتاد سالی که از نگاه فارسی زبانان، میراث آن فارسی گریزی و به واقع، گریز از فرهنگ با فرّ و شکوه این سرزمین بوده است.

.

bestcanadatours.com: مجری سفرهای کانادا و آمریکا | مجری مستقیم کانادا و آمریکا، کارگزار سفر به کانادا و آمریکا، مکزیک و کوبا